Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Πνευματική Ζωή Κείμενα. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Πνευματική Ζωή Κείμενα. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Κυριακή 16 Σεπτεμβρίου 2012

Ποίηση ή Παραποίηση ;



Η Ρέα Γαλανάκη γράφοντας στο περιοδικό << Ποίηση >> ένα μικροδοκίμιο ( που η
αρμόδιος για τα πολιτιστικά της εφημερίδας ( << Νέα >> 3.7.200 ) το βρήκε άξιο
αναδημοσίευσης ) , έλεγε πως << ο λογοτέχνης δε μπορεί , παρά να διαβάζει Ποίηση
από τα σχολικά του χρόνια ως το τέλος της ζωής του >> . Θα τη ρωτήσω : Αναμφίβολα
πρέπει , αλλά διαβάζει ; Μαθαίνει στα σχολεία τι εστί Ποίηση ; Ακόμα κι οι δάσκαλοι
ξέρουν ; ( Πριν από λίγα χρόνια σ'ένα χωριό της Λάρισας συναντηθήκαμε με τη μονα-
δική δασκάλα , κι όταν τη ρωτήσαμε ποιον ποιητή αγαπάει , μας είπε : Το Βάρναλη .
Θα είδε το όνομα με κεφαλαία και συμπέρανε ) .
Αλλά και σήμερα όταν λέμε Ποιητές , ο πολύς κόσμος ξέρει τα ονόματα 4-5 επώνυμων
και πάρα πέρα μηδέν . ΄Αλλωστε η Ποίηση έχει υποβαθιστεί τόσο , ώστε το κοινό
αποστρέφει το πρόσωπό του από αυτή . Τα ΜΜΕ , οι παρέες , και οι διαφημιστές
προωθούν και επωνυμοποιούν << ποιητές >> χωρίς ποίηση , λογοτέχνες χωρίς λογο-
τεχνία .
Τις προάλλες ( 23.7.2003 ) διάβασα στα << Νέα >> ένα ποίημα του διευθυντή του
περιοδικού << Ποίηση >> Χάρη Βλαβιανού με τίτλο << MAR GINALIA από το Ημε-
ρολόγιο του Ποιήματος ) . ΄Επεσα από τα σύννεφα . Τέτια υψηλή μπουρδολογία 
<< επώνυμου >> δεν ξαναδιάβασα . Κι όμως απ'τη μια μεριά , ο χαριτωμένος κατά 
τα άλλα Χάρης , υποτίθεται πως διδάσκει ποίηση με το ομώνυμο περιοδικό κι από
την άλλη εφημερίδες και περιοδικά τον κανακεύουν και τον αναγορεύουν ανανεωτή
της νεοελληνικής ποίησης .
Χαντακωτή το καταλαβαίνω , ανανεωτή όχι . ΄Ετσι όμως πως να προωθηθεί η καλή
ποίηση ;
Η κυρία Γαλανάκη προχωρεί και σε κάποιες ατομικές της παραδοξότητες . Λέει : << Τι
όμως διαβάζω ; Από τους κεκοιμημένους εκείνους που άνοιξαν δρόμους στη ζωή μου ή
εκείνους που μου παραστάθηκαν σε ώρες δύσκολες της εφηφείας , της νεότητας >> . Στο
πυρ το εξώτερον όσοι κεκοιμημένοι δεν της άνοιξαν δρόμους στη ζωή της . Και απ'την
άλλη όσοι της παραστάθηκαν . Καλοί , άσχημοι , αφού της παραστάθηκαν τους διαβάζει
και -  ενδεχομένως   -  τους προβάλει . Δηλαδή , αν της παραστάθηκε ο ποιητής
Κουτσομουρίδης θα τον θαυμάζει και θα τον διαβάζει . Και εκ βαθέων αποκαλύπτει πως
<< ινδάλματά >> της είναι οι νέοι της γενιάς της . Οι άλλοι , οι αληθινά επώνυμοι ; Ο
Σικελιανός , ο Ελύτης , ο Ρίτσος , ο Βρεττάκος , ο Σεφέρης ; Δυστυχώς είναι από τους
κεκοιμημένους και δεν μπορούν να της παρασταθούν . Αλλοίμονο όμως ! Οι κεκοιμημένοι
είναι πάντα ζωντανοί . Ενώ πολλοί από τους ζωντανούς ισοβίως κεκοιμημένοι ...
Πως όμως γίνονται οι παρουσιάσεις , πως μεγενθύνονται οι << δημιουργοί >> ; Θα πάρω
για παράδειγμα μια πεντάστηλη παρουσίαση σε μεγάλη αθηναική εφημερίδα ( Νέα
28. 3. 1998 ) . Θεός σχωρέστον , αφού τον χάσαμε πρόσφατα ( Σεπτ . 2003 ) , τον Ηλία
Πετρόπουλο που εν ζωή ενδιέτριβε μεταξύ Αθηνών και Παρισίων . Η παρουσιάστρια
φαίνεται εκστασιασμένη από τον μεγάλο αυτό συγγραφέα που -όπως λέει -τιμήθηκε
από το βασιλιά , αλλά δεν παρέλαβε το βραβείο και ακόμα , δούλεψε στην Τεκτονική
Στοά , χωρίς νάναι μασόνος -και πολλά άλλα απίθανα και παράδοξα !
Για όλα αυτά το περιοδικό << Μανδαγόρας >> οργάνωσε εκδήλωση τιμής στη Γεννάδιο
Βιβλιοθήκη , ( κατάντια της ! ) για να παρουσιάσει τα όσα << λαμπρά >> και ανθ'ων
έπραξε . Και φυσικά , τα βιβλία του , που το καθένα είναι και μια περίπτωση . Ιδού οι
τίτλοι :  << Τσόκαρο >> , << Λάθη του Παπαδιαμάντη >> (!!!) , << Τραγιάσκα >> ,
<< Το εγχειρίδιο του καλού κλέφτη >> και το πρόσφατο << Ιστορία της καπότας >> .
Κατά την παρουσιάστρια << όλα αυτά τα βιβλία διαβάζονται μόνο διαγωνίως - όπως
του αρέσει να κάνει >> . Τώρα πως ένα κείμενο μπορεί να διαβαστεί διαγωνίως , δύ-
σκολο να το μάθει κανένας  - τουλάχιστον όσοι βρίσκονται εκτός ψυχιατρείου .
Κάτω από αυτή τη ζοφερή πραγματικότητα , η Αγγέλα Καστρινάκη , καθηγήτρια
Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης , με τον τίτλο << Καλλιτέχνες
παρά θιν 'αλός >> , λέει τα πράγματα με τ'ονομά τους , βλέποντας ένα νέο << τόπο
της λογοτεχνίας >> στην πεζογραφία : << ΄Αλλοτε έψαχνε κανείς με το μικροσκόπιο
μήπως ανακαλύψει κανέναν . Τώρα κινδυνεύει να πέσει πάνω τους σε κάθε βήμα ...
΄Αλλοτε είδος εν ανεπάρκεια , τώρα είδος σε υπεραφθονία ... Η υψηλή ποιότητα είναι
εξόχως σημαντικό γνώρισμα >> . Αυτή την τελευταία φράση την εκλαμβάνω ως κατα-
λυτική ειρωνεία μ'αυτό που ακολουθεί . Και η Α. Καστρινάκη για του λόγου το αληθές
δίνει ένα μικρό παράδειγμα : Στο βιβλίο << Φρούτα εποχής >> ( 2000 ) ο Δημήτρης
Στεφανάκης μιλώντας για ένα ήρωά του , γράφει :  << Τσ , τσ ! Ο πούστης ο χονδρός
δεν παίζεται , μιλάμε >> . Τώρα τι λένε μιλώντας ο συγγραφέας με τον πούστη του , ο
θεός να βάλει το χέρι του .
Πολλά τέτια υπάρχουν στο βιβλίο μου << Η χυδαιολογία στη Νεοελληνική Λογοτεχνία
με δεκάδες παραδείγματα .
Επειδή ξεκινήσαμε με τη Ποίηση , μ'αυτήν και θα τελειώσουμε , πάλι με τα όσα γράφει
η Καστρινάκη : << Κι όμως μπορούν να γίνουν και καλά έργα με αυτούς τους συνδυασμούς ,
 όπως ο θαυμάσιος << Ταχυδρόμος με το Νερούδα εξόριστο σε ακρογιάλι της Ιταλίας .
Μόνο που υπάρχει μια διαφορά : Το έργο εκείνο το δονούσε μια φλογερή ιδέα , η απελευθε-
ρωτική δύναμη της ποίησης για την κατάχτηση της προσωπικής ευτυχίας και της κοινωνικής
δικαιοσύνης >> .
Τώρα πια , η επίκληση της κοινωνικής δικαιοσύνης πέρασε στο περιθώριο των περισσότερων
 << επώνυμων >> , που διαφεντεύουν τη Νεοελληνική Λογοτεχνία μέσω εντύπων και
ραδιοτηλεοπτικών μέσων . Θεωρείται κάτι ξεπερασμένο . Παραγνωρίζουν πως ένας από τους
παράγοντες της κοινωνικής εξέλιξης είναι  και η Λογοτεχνία , η κουλτούρα . Γι 'αυτό τα κειμενά
τους  διαβάζονται μεταξύ εαυτών και αλλήλων , καθώς είναι άγνωστοι στο πλατύ κοινό .
Κεκοιμημένοι πριν ακόμα κοιμηθούν παντοτινά ...





Πνευματική Ζωή
τεύχος 157  σ . 88 .89




Τετάρτη 12 Σεπτεμβρίου 2012

Κατασκευή Επωνύμων στη Λογοτεχνία



Σε ένα χαρακτηριστικό άρθρο του , ο αμερικανός συγγραφέας  Sloan Wilson
επισήμανε : << ΄Οταν ήμουν νέος , ο κόσμος ήταν γιομάτος από λογοτεχνικά
λιοντάρια . Ο Ουέλς , ο Μπερναρ Σω , ο Φώνκερ , ο Φίτζεραλντ , ο Σίνκλαιρ
Λούις ,και τόσοι άλλοι . Που είναι τα σημερινά λιοντάρια ; Δεν ακούγονται πια
εκείνοι οι δημιουργικοί βρυχηθμοί που τόσο μας γοήτευαν και μας δίδασκαν >> .
Μπαίνει έτσι ένα πρόβλημα μπροστά μας , που πρέπει να το δούμε και για τον
τόπο μας σε βάθος . Που είναι ο Καζαντζάκης , ο Σικελιανός , ο Καβάφης , ο Ελύ-
της , ο Παπαδιαμάντης ; Κάτι πρέπει να φταίει , γιατί ακόμα και οι νέοι που
μεγαλώνουν σε διαφορετικές συνθήκες από τους παλιότερους , όταν διαβάζουν
ένα βιβλίο << λιονταριού >> δείχνουν τον ενθουσιασμό τους και συγκρίνοντάς
το με κάποια σημερινά , αν δεν τα απορρίπτουν οπωσδήποτε , ( τα σημερινά )
τα βάζουν σε χαμηλότερη κλίμακα .
΄Ενας από τους λόγους που οι σημερινοί συγγραφείς δε δίνουν και μεγάλη σημασία
στην ποιότητα , είναι πως βλέπουν το βιβλίο σαν εμπόρευμα και όχι σαν αποτέλεσμα
ψυχικής ανάγκης , ή πρόθεσης να εκφράσουν την εποχή μας και τον άνθρωπο της
εποχής μας . Πολλοί αγοραστές του , το χρησιμοποιούν σαν ταυτότητα πνευματικού
ανθρώπου .
Σήμερα οι μεγάλοι και επώνυμοι δεν προβάλλονται εξαιτίας της αξίας των βιβλίων
τους , αλλά  κ α τ α σ κ ε υ ά ζ ο ν τ α ι . με βάση τους εμπορικούς κανόνες της αγο-
ράς . Οι δημόσιες σχέσεις παίζουν το ρόλο τους . Οι κριτικοί συχνά υπογράφουν
κριτικές που τους δίνουν έτοιμες οι εκδότες ή και οι ίδιοι οι συγγραφείς . Αντί φυ-
σικά κάποιας αμοιβής . Πουλάνε δηλσδή το ονομά τους κι όχι τη κριτική τους σκέψη .
Γι 'αυτό και δεν υπάρχουν κριτικοί , αλλά παρείσακτοι στο χώρο της Κριτικής .
Τα ΜΜΕ συντελούν κι αυτά στην κατασκευή των επώνυμων . Η τηλεόραση και το
ραδιόφωνο φιλοξενούν συγγραφείς κατόπιν εντολής των ιδιοκτητών τους ή παράκλη-
σης  των εκδοτών που σχεδόν πάντα εκφράζεται ποικιλότροπα .
Υπάρχει δηλαδή μια πολυπρόσωπη πνευματική μαφία που αποφασίζει ποιος θα
προβληθεί , ποιος θα προτιμηθεί ( ανάλογα με τον εκδότη του ) ποιος θα βραβευτεί ,
ποιος θα συνταξιοδοτηθεί . Και τελικά ποιος θα προτιμηθεί για την αγορά του βιβλίου
του από δημόσιους ή ιδιωτικούς Οργανισμούς .
Οι κινηματογραφιστές ξέροντας αυτήν την αναντιστοιχία ποιότητας και προβολής ως
προς τα βιβλία προτιμούν τα προτότυπα σενάρια για τη συγγραφή των οποίων δίνουν κι
αυτοί κάποιες προτιμήσεις σκηνών και μηνυμάτων . Παλιότερα μεταφορές μυθιστορη-
μάτων στον κινηματογράφο έκαναν μεγάλες επιτυχίες ακόμα και διεθνείς όπως ο
<< Ζορμπάς >> του Καζαντζάκη , το << Ζ >> του Βασιλικού και άλλα . Αυτά είχαν μια
λογική σειρά , μια υπόθεση που ξετυλίγονταν μέσα στα πλαίσια των ανθρώπινων
δυνατοτήτων , των κοινωνικών διεργασιών και επιδιώξεων . ( Τα κείμενα φανταστικής
 λογοτεχνίας αποτελούν ξεχωριστό είδος γραφής στην Ιστορία της Λογοτεχνίας ) .
Πέρα από όλα αυτά και από το ότι οι σημερρινοί επώνυμοι πήραν τη θέση τους κάπως
ανώμαλα  , υπάρχει και το κλίμα της εποχής  μας που τους σπρώχνει όλους σ'αυτήν την
πνευματική ανευθυνότητα . Ζούμε σε μια σ΄γχυση , μέσα στην οποία πολλά πράγματα
αντιστρέφονται και διαστρέφονται . Η αλήθεια με το ψέμα , ο πόλεμος με την ειρήνη ,
η εκμετάλεύση με τον ανθρωπισμό . Πολλοί λογοτέχνες αντί να επιδιώξουν το  φω-
τισμό αυτώ των κοινωνικών προτιμούν την αποφυγή . Αυτοί είναι που κάνουν χρυσές
δουλειές γιατί σε τελευταία ανάλυση υπηρετούν το κατεστημένο . Είναι τα καλά
παιδιά των κρατούντων . Οι άλλοι προσπαθούν να πουν στην ουσία και να ερμηνεύσουν
τα γεγονότα , βρίσκουν πολλές και ποικίλες δυσκολίες .
΄Εναν καιρό μάλιστα θεωρούνταν ανατροπείς του καθεστώτος και απολάμβαναν αστυνομικών
 και άλλων περιποιήσεων , δεδομένου ότι επικρατούσε η άποψη , που υιοθετήθηκε από το
Κοινοβούλιό μας  πως η << σκέψις είναι πράξις >> .
΄Ετσι για να ξεφύγουμε από τους κοινωνικούς προβληματισμούς , περάσαμε στη << σεξουαλική
επανάσταση >> που επηρέασε πολλούς κυρίως πεζογράφους που ανακαλύπτανε του κόσμου
τις ανωμαλίες με τις παράλληλες ψυχικές καταστάσεις και λειτουργίες . Εκεί που οργίαζε
ακόμα και η φαντασία .
Η αλήθεια είναι ( αν θέλουμε να βρούμε μια εξήγηση ) πως πολλοί άνθρωποι ζουν κάτω
από διαφορετικούς κοινωνικούς κανόνες , που αλλάζουν κάθε τόσο . Τα γεγονότα συχνά
ξεπερνούν τα έργα εκείνων των συγγραφέων που << είδαν >> μια μονάχα άποψη ζωής
ή ανθρώπινου χαρακτήρα . Οι αληθινά μεγάλοι συγγραφείς , τα << λιοντάρια >> έγραφαν
για όλους και για όλα μέσα από μια πολυμέρεια . Βασάνιζαν τα κείμενά τους , γιατί ήξεραν
πως θα μετρήσει η ποιότητα κι όχι οι δημόσιες σχέσεις , τα κυκλώματα και η καπατσοσύνη
των εκδοτών . Κι αν θέλαμε να απαντήσουμε στο ερώτημα του αμερικανού συγγραφέα :
<< Γιατί χάθηκαν τα λογοτεχνικά λιοντάρια >> κατασκευάζονται ανάλογα με τους κανόνες 
της αγοράς και η κατασκευή τους δεν προωθεί τη λογοτεχνία , αλλά τα συμφέροντα ενός
πολυπρόσωπου κατεστημένου εμπορικού αλλά και πολιτικού .






Είμαι ποιητής και μάγκας 

δε είμαι μέλος της ποιητικής ...παράγκας .

Διογένης Γαλήνης 
( ανέκδοτο )


Διανοούμενοι του καμπινέ
οδηγούνε τη κούρσα .

Γιώργος Βλάχος
( από το :δεν έχω visa για την ελευθερία )